Nám Da Mặt 🔍 Nguyên Nhân, Chẩn Đoán và Cách Điều Trị

Nám da mặt là gì? Nguyên nhân và cách điều trị.

Nám da mặt gây nên những đốm, mảng sẫm màu tồn tại nhiều năm trên da.

Khi tiết trời vào thu tháng Mười, những xúc cảm mùa hè đã tan đi. Khỏe khoắn thức dậy cùng buổi sáng trong lành, nhìn vào gương, bạn chợt thấy nhiều đốm, mảng sẫm màu đã xuất hiện trên mặt từ lúc nào không hay.

Nám Da Mặt Là Gì?

Những đốm màu nâu, hoặc vàng sẫm ngả nâu này thường xuất hiện trên trán, cằm, 2 bên má, mũi, hoặc quanh miệng.

Nám còn có thể xuất hiện ở nhiều khu vực khác trên cơ thể, nhất là những vùng da tiếp xúc với ánh mặt trời, như: cánh tay, cổ, vai.

Không thể rửa sạch chúng, vì đó không phải là chất bẩn bám trên mặt. Chúng là nám da mặt.

Nám da mặt trên trán và mũi.

Nám da mặt còn được gọi với cái tên khác: “mặt nạ bà bầu.” Bệnh lí này thường xuất hiện cùng sự gia tăng hormone đột biến ở những phụ nữ mang thai. Tuy có tới 50% phụ nữ bị nám khi mang thai, nám lại chẳng vì thế mà chừa ai ra cả. Ta chỉ có thể giảm bớt nếu chăm sóc da mặt sau sinh đúng cách.

Theo Tiến sĩ Shadi Kourosh, giám đốc Viện Rối loạn sắc tố và Da liễu đa sắc tộc, Bệnh viện đa khoa Harvard:

Nám da mặt có thể mắc vào bất kỳ ai, ở bất kỳ lứa tuổi nào trong suốt cuộc đời. Bệnh lí này sẽ theo ta suốt nhiều năm, và rất khó điều trị.

Theo Tiến sĩ Barbara Gilchrest, giảng viên Da liễu cao cấp, Trường Y Harvard:

Những phụ nữ mắc phải nám da mặt từ trước tuổi 30 có thể sẽ bị nám bám theo nhiều thập kỉ sau đó.

Nám Da Mặt: Bệnh Lí Khó Chịu Mà Rất Khó Điều Trị

Dù không gây đau đớn, cũng chẳng ảnh hưởng gì đến thể chất, nám da mặt lại gây tổn thương nghiêm trọng đến sự tự tin của phái đẹp. Bệnh lí này tạo nên áp lực không nhỏ lên cuộc sống thường nhật của hàng chục triệu phụ nữ Việt Nam.

Theo Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa kỳ, trong khi trước tuổi sinh nở, các cô gái trẻ rất hiếm trường hợp mắc bệnh nám da mặt và tàn nhang, thì lại có tới 15% - 50% phụ nữ mang thai bị nám da mặt.

Nếu có làn da tối màu bẩm sinh, thì tỉ lệ mắc nám da mặt sẽ cao hơn. Nguyên nhân là do người da sẫm màu có nhiều tế bào sản sinh sắc tố hơn.

Nám da mặt xuất hiện khi hoạt động của những tế bào này tăng đột biến. Chúng sản sinh ra quá nhiều sắc tố trên 1 vùng da nhỏ. Cơ chế này tương tự với sự xuất hiện của tàn nhang và những đốm đồi mồi do lão hóa. Nhưng đốm, mảng nám thường lớn hơn nhiều, và có khả năng lan rộng khá nhanh chóng.

Mặt khác, nam giới cũng có thể bị nám, tuy chỉ chiếm 10% số trường hợp. Do bệnh lí này mang tính di truyền. Nên nếu trong gia đình có người bị nám nặng, thì rất có khả năng là con, cháu cũng sẽ bị.

Nguyên Nhân Gây Nên Tình Trạng Nám Da Mặt

Các chuyên gia da liễu chưa hoàn toàn hiểu rõ nguyên nhân gây nên nám da mặt. Một phần là do những rối loạn trong hoạt động của melanocyte (tế bào sắc tố) trong da, khiến chúng sản sinh quá nhiều sắc tố.

Do đó, những người có màu da tối hơn dễ bị nám hơn. Vì họ có nhiều tế bào melanocyte hơn người có da sáng màu.

Theo Tiến sĩ Kourosh, có 3 nguyên nhân chính gây nên tình trạng nám trên da mặt:

Hormone (bao gồm tác dụng của các loại thuốc hormone)

Sự thay đổi hormone trong cơ thể gây nên nám da. Đó là lí do vì sao khi mang thai thì phụ nữ rất dễ bị nám.

Nám da cũng có thể xuất hiện khi phụ nữ bắt đầu, hoặc dừng, sử dụng thuốc kiểm soát hormone, như thuốc ngừa thai, hoặc sử dụng liệu pháp thay thế hormone.

Tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời

Mặt trời là thủ phạm chính gây nên nám da mặt. Những yếu tố nền như thay đổi hormone chưa chắc sẽ gây ra nám, nếu người phụ nữ không:

Đi biển, tắm nắng,
Tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời với thời lượng lớn, nhất là trong mùa hè.

Mặt trời là “xúc tác” chủ yếu, là “điều kiện cần” khiến cho nám hình thành. Các yếu tố nền chỉ là căn nguyên cơ bản mà thôi.

Tệ nữa hơn, cho dù ta cố tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời, vẫn còn những tác nhân khác khiến bệnh nám da mặt xuất hiện, hoặc khiến bệnh tình thêm phần trầm trọng. Đó là nhiệt độ và ánh sáng bình thường.

Nghĩa là ngay cả những loại kem chống nắng cực mạnh, có thể giúp ta ngăn ngừa ung thư da, cũng không thể giúp tránh được bệnh nám da mặt.

Vì thế, điều trị nám da mặt là thử thách lớn của ngành da liễu. Đặc biệt là trong những tháng mùa hè nhiều nắng.

Tham khảo: Cách chữa da bị cháy nắng lâu ngày

Mỹ phẩm

Nếu mỹ phẩm gây kích ứng cho da, chúng có thể là tác nhân gây nám. Do vậy, bạn cần lưu ý khi chọn mua son trị môi thâm handmade.

Bác Sĩ Chẩn Đoán Nám Da Mặt Như Thế Nào?

Bác sĩ da liễu chẩn đoán hầu hết các trường hợp nám da mặt bằng cách quan sát trực tiếp. Sử dụng đèn Wood, bác sĩ có thể quan sát độ sâu vết nám bám vào các lớp tế bào dưới da.

Thực tế, tuy cùng được gọi là “nám,” nhưng bệnh lí này có nhiều biến thể. Để xác định rõ tình trạng da của mỗi người, có thể bác sĩ sẽ trích 1 phần da nhỏ. Thủ thuật này gọi là sinh thiết da, được thực hiện an toàn và nhanh chóng ngay tại phòng khám.

Lưu Ý Đầu Tiên Khi Trị Nám Da Mặt

Bước đầu tiên trong quá trình trị nám da mặt, là thăm khám chuyên gia, bác sĩ da liễu để xác định những mảng nâu trên da mặt đúng là nám da. Đồng thời, xác định tác nhân hình thành nên chúng.

Trị nám sẽ khó đạt hiệu quả nếu không xử lý đúng tác nhân nền. Ngay cả nhiều loại thuốc trị nám đường uống đặc trị cho các trường hợp bị nám nặng cũng vô tác dụng, nếu không xử lý đúng nguyên nhân gây bệnh.

Và nếu bạn vẫn liên tục tiếp xúc trực tiếp với những tác nhân gây nám, bạn sẽ trở thành chú chuột hamster chạy quanh cái vòng trị nám. Chạy mãi, chạy mãi mà chẳng có điểm dừng.

Để trị nám da hiệu quả, các bác sĩ da liễu phải nắm được toàn bộ tiền sử bệnh lí của bệnh nhân. Từ đó, họ xác định chính xác tác nhân gây nám và lập phác đồ điều trị phù hợp. Nếu nguyên nhân là do đột biến nồng độ hormone, người bệnh sẽ cần chuyển sang liệu pháp không hormone, như đặt vòng tránh thai.

Tham khảo: Trị thâm mụn nhanh nhất trong 1 đêm

Cảnh Giác Với Những Trò Lừa Đảo Trị Nám Làm Sáng Da

Nhiều khi vì quá tuyệt vọng trong điều trị nám da mặt, người bệnh tìm đến những biện pháp trị nám không rõ nguồn gốc những được quảng cáo tràn lan trên mạng. Thực tế, những bệnh lí sắc tố da đã trở thành ngành công nghiệp kiếm bộn tiền.

Nhưng đa phần những sản phẩm đó chẳng mang lại tác dụng gì. Trường hợp xấu hơn, là làm cho nám trầm trọng thêm.

Trong đó bao gồm các loại sản phẩm uống, hay tiêm, glutathione. Hóa chất này có khả năng gây ra những bệnh lí nghiêm trọng với thận và tuyến giáp. Trước khi “nạp” vào cơ thể bất kỳ loại thuốc nào, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn.

Ngoài ra, cần nhớ rằng, chưa hề có cơ quan quản lý y tế nào chấp thuận cho sử dụng các loại sản phẩm làm trắng da đường tiêm.

Tránh Xa Ánh Mặt Trời

Bước tiếp theo là tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời, để không làm cho tình trạng nám nặng thêm. Việc này cần sự cẩn thận và nhẫn nại rất lớn.

Theo bác sĩ Kourosh:

Ánh mặt trời có tác động mạnh hơn tất cả những loại thuốc tôi có thể kê đơn.

Nên cách trị nám da mặt quan trọng nhất là tuân thủ phác đồ chống nắng chặt chẽ. Tuy vậy, cũng cần biết rằng không phải loại kem chống nắng nào cũng như nhau. Để trị được nám, bạn cần kem chống nắng vừa có tác dụng chống tia tử ngoại, vừa có thể hạn chế nhiệt lượng và ánh nắng tác động vào da.

Hiện trên thị trường có 2 loại kem chống nắng chính:

Kem chống nắng hóa học, như oxybenzone.
Kem chống nắng vật lí, như Kẽm và Titan đi-ô-xit.

Trong đó, kem chống nắng vật lý có tác dụng ngăn cản hầu hết ánh nắng, và nhiều bước sóng bức xạ. Nhờ sự phát triển của công nghệ, các loại kem này đã tiến những bước dài. Chúng không còn gây cảm giác khó chịu, bóng nhờn, trắng bệch trên da mặt.

Những hạt micro Kẽm và Titan Dioxit có thể thấm vào da, bảo vệ cho da tốt hơn trước nhiều. Bạn có thể tìm mua ở bất kỳ hiệu thuốc, spa chăm sóc da hay phòng khám nào.

Ngược lại, kem chống nắng hóa học không có khả năng ngăn ngừa nám da mặt như vậy. Trong một số trường hợp, chúng còn gây dị ứng, khiến cho nám phát triển mạnh hơn.

Ngoài ra, để tăng hiệu quả của cách trị nám da mặt này, bạn có thể sử dụng phấn trang điểm có khả năng chống nắng. Bên cạnh đó, ngay cả trong mùa thu hay mùa đông lạnh giá, bạn vẫn nên đội mũ rộng nếu cần đi ra ngoài trong nhiều giờ.

Tham khảo: 12 khuyến cáo khi chọn mua kem chống nắng cho da dầu

Cách Trị Nám Da Mặt Bằng Thuốc Uống Và Thuốc Bôi

Nám da mặt có thể tự khỏi. Trường hợp này thường xảy ra khi tác nhân gây nám, như thuốc tránh thai hay thay đổi hormone khi mang thái, không còn nữa. Khi người phụ nữ sinh con, hoặc ngừng dùng thuốc tránh thai, nám sẽ dần biến mất.

Tuy nhiên, rất nhiều người khác vẫn bị nám nhiều năm sau, thâm chí là cả đời. Nếu nám không tự khỏi, hoặc người bị nám da mặt không muốn ngừng dùng thuốc tránh thai, thì bác sĩ sẽ đề nghị nhiều cách trị nám da mặt khác nhau, như:

Retinol và Retinoid

Khi bôi trực tiếp lên da, thuốc đẩy nhanh quá trình tái sản sinh tế bào của cơ thể. Điều này giúp những mảng nám biến mất nhanh hơn.

Hydroquinone

Đây là loại thuốc rất phổ biến trong điều trị nám da. Thuốc được bôi trực tiếp lên da, hạn chế sản sinh melanin, và làm sáng vùng da bị nám. Hydroquinone được bán phổ biến trên thị trường thuốc OTC dưới nhiều dạng: kem bôi, lotion, gel, hoặc dạng lỏng. Thuốc OTC có hàm lượng hydroquinone thấp hơn thuốc do bác sĩ da liễu kê đơn.

Lưu ý chỉ bôi thuốc này lên vùng da bị nám rõ rệt. Sử dụng hydroquinone quá liều sẽ làm mất sắc tố da, hoặc làm cho nám sẫm màu và khó chữa hơn.

Tretinoin và Corticosteroid

Để tăng cường làm sáng da, bác sĩ có thể kê thêm thuốc phụ. Thông thường, đó là Tretinoin hoặc Corticosteroid. Bạn có thể tìm mua được loại thuốc bôi có chứa cả 3 thành phần trên.

Một số dược phẩm khác có tác dụng tương tự, như Kojic Axit, hoặc Azelaic Axit.

Liệu Pháp Trị Nám Da Mặt Khác

Nếu thuốc uống và thuốc bôi không phải là cách trị nám da mặt phù hợp với bạn, bạn có thể lựa chọn liệu pháp đặc trị. Những cách trị nám da mặt khác thường được sử dụng là tẩy da chết hóa học, trị nám bằng laser, hoặc bằng phương pháp vi kim.

Chỉ thực hiện những liệu pháp này khi có được trực tiếp bác sĩ, chuyên gia da liễu điều trị. Nhiều vấn đề bệnh lí về da khác có thể phát sinh nếu người điều trị không lên phác đồ phù hợp với bệnh nhân.

Bác sĩ Gilchrest cho biết:

Những liệu pháp này không đảm bảo hiệu quả trong mọi trường hợp. Với người này thì trị hết được nám, với người khác, thì nám nặng hơn.

Bên cạnh đó, hãy hỏi kĩ bác sĩ điều trị về những tác dụng phụ có liên quan. Tham khảo: Chăm sóc da sau khi trị nám bằng laser

Cách Trị Nám Da Mặt Tại Nhà

Ngoài uống thuốc, bôi thuốc trị nám da mặt, bôi kem chống nắng và tránh xa ánh mặt trời, để tự trị nám cho mình, bạn có thể:

Lập 1 pháp đồ chăm sóc da hiệu quả

Ô nhiễm môi trường khiến nám nặng thêm. Các vi chất ô nhiễm ngập tràn trong không khí có thể thấm sâu vào da, ăn mòn lớp bảo vệ bề mặt, khiến da yếu đi và dễ bị tổn thương bởi ánh mặt trời.

Hãy chăm sóc da cẩn thận trước khi đi ngủ bằng sữa rửa mặt chuyên dụng loại tốt. Chúng giúp loại sạch bụi hóa học trên da, và bảo vệ da tốt hơn.

Giảm áp lực cho da bằng chất chống oxy hóa

Vitamin C và E giúp phục hồi thương tổn do ánh mặt trời. Hằng tối, hãy bôi vài giọt vitamin lên da, massage đều cho dưỡng chất thâm sâu.

Hai loại vitamin thiết yếu này là thành phần rất cần thiết để trị môi thâm.

Thường xuyên dưỡng ẩm cho da

Sau khi bôi serum vitamin C và E, hãy chọn dùng loại kem dưỡng ẩm tốt để phục hồi lớp bảo vệ lipid cho da. Lớp chất béo này là “lá chắn” tự nhiên cho da trước bức xạ mặt trời.

Kiên nhẫn

Ngay cả khi áp dụng đúng liệu trình trị nám, bạn vẫn sẽ cần thời gian nhiều tháng thì nám mới hết hẳn. Không có cách trị nám da mặt nào làm hết nám trong 1 - 2 ngày.

Chăm sóc thường xuyên

Nám sẽ nhanh chóng quay trở lại nếu bạn không cẩn thận chăm sóc da. Do vậy, bạn phải thường xuyên chủ động bảo vệ da đúng cách, như bảo vệ hạnh phúc của chính mình vậy.

Eva Việt Nam tổng hợp từ:

https://www.aad.org/public/diseases/a-z/melasma-treatment
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459271/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323715
https://www.health.harvard.edu/womens-health/unmasking-the-causes-and-treatments-of-melasma